تاریخ پزشکی ایران
افضل‌الدین محمد خونَجی (646-590 ه.ق).
 از منطق‌دانان مسلمان قرن ششم و هفتم. وی در 590 متولد شد و اهل خونَج است که به گزارش یاقوت حموی (ذیل «خونا») شهری از نواحی آذربایجان بین مراغه و زنجان است. از مراحل تعلیم و استادان او چیزی نمی‌دانیم و اینکه ابن‌عبری (ص 445) وی را شاگرد فخررازی دانسته است. بنابه گزارش ابن‌واصل حموی که شاگرد خونجی بوده، الملک الکامل (حک 615:ـ635)، سلطان ایوبی مصر و شامات، اهل علم و از جمله خونجی را به دربار خود دعوت کرد. خونجی نزد سلطان ایوبی محترم بود و از سوی او به عنوان سفیر به دربار سلاجقه روم فرستاده شد، اما کمی قبل از بازگشت وی، الکامل درگذشت. خونجی که احتمالا نزد حکمران جدید منزلت چندانی نداشت، آنجا را ترک کرد و به دربار سلاجقه روم رفت و در آنجا به مقام قضا رسید. اما پس از شکست سلاجقه روم از مغولان در 641 به مصر بازگشت و در همان سال قاضی اعظم شافعی در قاهره و پیرامون آن شد و هم زمان به تدریس در مدرسه تازه تأسیس صالحیه در قاهره پرداخت. وی در 646 در قاهره درگذشت (ابن‌ابی‌اصیبعه، ص 586ـ587). ابن‌ابی‌اصیبعه (ص 586) به ملاقاتش با خونجی در قاهره اشاره کرده و مقام علمی او را در علوم مختلف شامل علوم عقلی و شرعی، ستوده است. از دیگر معاصران خونجی، ابوشامه (ج 5، ص280) نیز از وی با عنوان حکیم منطقی یاد کرده است.  ابن‌خلدون (ج :1 مقدمه، ص 647) به نقش برجسته خونجی در تاریخ علم منطق اشاره کرده است. به تصریح او کتابهای خونجی در میان محققان معاصرش نفوذ داشته است.  کتاب کشف‌الاسرار او تأثیر بارزی بر سنّت منطقی متأخر داشت، چنان‌که غالبآ از او با عنوان صاحب کشف یاد می‌کنند. گفتنی است که خونجی از منطق‌دانان پیرو ابن‌سینا است و با پذیرش نوآوریهای مهم ابن‌سینا در منطق، مانند تمایز بین قرائت وصفی و ذاتی در قضایای موجَّهه، مسوّر کردن شرطیها و وقوف بر قیاسات شرطی اقترانی، در برخی نکات از او فاصله گرفته است. اما این امر کاملا در چهارچوب منطق ابن‌سینا انجام شده و تأثیر هیچ منطق‌دانی بر خونجی بیش از ابن‌سینا نبوده است. پس از ابن‌سینا، تأثیر فخررازی و شاگرد وی زین‌الدین کاشانی بر تفکر منطقی خونجی درخور ملاحظه است. نوآوریهایی در کتب منطقی خونجی، به ویژه کشف‌الاسرار، مشاهده می‌شود که در کتب متقدم وجود نداشته است. البته منطق‌دانان معاصر او مانند سراج‌الدین ارموی و اثیرالدین ابهری آرایی مشابه خونجی ابراز کرده‌اند که به نظر می‌رسد یا مستقیمآ متأثر از خونجی بوده یا منبع مشترکی داشته‌اند که فعلا برای ما معلوم نیست.آثار خونجی تأثیر بسزایی بر سنّت منطق اسلامی گذاشته است و شمسیه کاتبی، مطالع‌الانوار ارموی و تهذیب‌المنطق و الکلام تفتازانی که متأثر از کشف‌الاسرار خونجی‌اند، تا عصر جدید به صورت آثار رسمی و درسی در منطق باقی مانده‌اند.  تا قرن یازدهم کتاب الجمل خونجی در شمال افریقا (مغرب عربی) تدریس می‌شد و شروح متعددی بر آن نگاشته شد (همان، ص شصت و دوـ شصت و سه).کشف‌الاسرار با نام کامل کشف‌الاسرار عن غوامض الافکار با مقدمه و تصحیح خالد الرویهب در تهران (1389ش) و کتاب الجمل همراه المختصر فی المنطق ابن‌عَرَفه در رسالتان فی المنطق در تونس چاپ شده است؛ از دیگر آثار وی می‌توان به الموجز در منطق؛ مختصر المطالب‌العالیه فخررازی؛ شرح کلیات قانون ابن‌سینا اشاره کرد.  او سه کتاب منطقی دارد: جمل القواعد، الموجز و کشف الاسرار عن غوامض الافکار. دو کتاب اول بسیار مختصر و کتاب اخیر نسبتاً مفصل است. ابن بدیع بندهی بر کشف الاسرار حواشی‌ای دارد و کاتبی بر آن شرح نوشته‌است. خونجی در میان منطق‌دانان، به سبب کتاب اثرگذار ش، کشف الاسرار، به «صاحب الکشف» آوازه دارد و آرای او در مطالع الانوار سراج‌الدین ارموی و شرح آن به چشم می‌خورد. این کتاب بر اساس مباحث منطق المخلص فخر رازی است. در این کتاب به آرای ابن سینا و پس از آن به آرای فخر رازی بسیار توجه می‌شود و معمولاً نقدهای رازی بر شیخ مورد نقادی قرار می‌گیرد. سراج الدین ارموی کتاب بیان الحق و لسان الصدق را بر پایه کتاب کشف الاسرار خونجی نگاشته‌است. کتاب کشف الاسرار عن غوامض الافکار خونجی در سال ۱۳۸۹ از سوی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه برلین آلمان با تحقیق و تصحیح خالدالرویهب از روی هشت نسخه خطی کتاب مذکور چاپ و منتشر شده‌است.